Osmanlı'nın dünya mirasi Mostar
Bosna-Hersek Cumhuriyetinin Mostar şehrinde Neretva Nehrinin üzerinde 1566 senelerinde Osmanlılar zamanında Mimar Sinan'ın öğrencisi Mimar Hayreddin tarafından yapılan dünyanın sanat bakımından en müstesna taş köprüsüdür.
Kanuni Sultan Süleyman zamanında Osmanlı Devleti sınırları içine giren Bosna-Hersek'te cami, medrese, kervansaray ve köprü gibi mimari değeri yüksek pekçok eser yapılmıştır. Kanuni Sultan Süleyman tarafından yaptırılan “Mostar Köprüsü” de bunlardan biridir. Yapım harcında yumurta ve keçi kılı kullanılan köprü, tek kemerli iki ayak arası 28.59 metre genişliğinde olan hilal şeklindeki köprünün yüksekliği 20 metredir. Taş korkulukları arasındaki genişlik 4.05 metredir. Üst döşemesi düz olmayıp kademelidir. Bu özelliğiyle köprüden yayalar ve arabalar rahatlıkla geçebilmektedir. Zamanla köprünün üst ve diğer kısımlarında bazı değişiklikler yapılmıştır. Mostar Köprüsü, “Büyük Köprü” ismiyle de bilinmektedir.
427 yıl boyunca depremlere, sellere ve İkinci Dünya Savaşına direnerek İslam dininin ve Osmanlının sembolü olan hilali, beş asırdır Avrupa'nın ortasında bütün mimari zarafet ve güzelliğiyle koruyabilen köprü, iç savaşa yenik düştü. Hırvatlar'ın Bosna'ya yardım götüren bütün yolları ve köprüleri devreden çıkarma planı gerekçesiyle Mostar Köprüsü de 9 Kasım 1993'te bombalandı ve Neretva Nehri sularına gömüldü. Böylece Hırvatlar burada sadece taştan yapılmış bir köprüyü değil, asırlardan beri buradan geçen milyonlarca insandan geriye kalan hatıralarla, pekçok mimara ilham kaynağı olan bir sanat eserini de yok ettiler.
9 Kasım 1993’te Hırvat topçusunun ateşiyle tarihi Mostar Köprüsü
Halkın ihtiyacını gidermek için resimde gördüğünüz ahşap köprü yapıldı
Restorasyon
Mostar Köprüsü'nün eski haline uygun olarak yeniden inşaası çalışmaları (TİKA) UNESCO ve Dünya Bankası'nın desteğiyle 1997'de başladı. Köprünün inşaatını Türk şirketi olan ER-BU üstlendi.
Kemerin sırtındaki kavisin estetiksel görünümünü sağlamak görüldüğü kadar basit olmamıştır. Taşlara yapboz parçaları gibi girinti ve çıkıntı şekilleri verilmiş olup, taşların birbirlerine sağlam kenetlenmeleri için dayanıklılığı kurşunla arttırılmış olan metal alışımdan faydalanılmıştır.
Kilit taşı
Osmanlı Mimarisinde ki önemli yerini her zaman koruyan kilit taşı için Osmanlı tekniklerinin aynısı kullanıldı. 30 metre uzunluğundaki, 20 metre yüksekliğindeki köprünün kemerindeki çalışma Haziran 2002'de başlamış olup 111 sıra taştan yapılan köprünün tamamlanma işareti olan 56. sıradaki kilit taşı, 26 Ağustos 2003'te yerine konuldu.
Yeni köprü ve yeni yaşam
Farklı iklim koşullarında farklı güzelliğe bürünen Mostar çoğumuzun hatırlayacağı gibi 2004 yılında gençlerin nehre atlayış gösterileri ve görkemli bir törenle açıldı. Bugün çok uluslu bir yönetim tarafından yönetilmekte olan bölgede Hırvatlar nehrin batısında, Müslümanlar doğusunda yaşamlarını sürdürmektedirler. Sırplar ise kente geri dönmediler .
Kaynaklar: http://ansiklopedi.turkcebilgi.comIL GIORNALE DELL'ARCHITETTURA Dergisi 6 Nisan 2003 sayısı, CNN TRAVELLER 4 /2003 , http://www.gen-eng.florence.it BBCTurkish.com
