RestoraTÜRK

Yazının Sahibi: Ekrem Hakkı Ayverdi

Çarşıkapı'daki Kara Mustafa Paşa manzûmesi hakkında (Yüksek Kurul) 'un karârını okuyunca kalbime derin bir sızı çöktü; tahkik ettim; doğru imiş.

Nasıl yere vurulmak istenen dürüst insanlar, komünist diyarlarında burjuva, kapitalist bâzı memleketlerde de mürteci diye damgalanıyorsa, tekniğin kör baltasını astığı eski eserlere muhdes iddiâsını yamamak âdet oldu.

''Bu binâ muhdestir; bu kısım muhdestir; alaşağı! Sözü aldı yürüdü. Eğer ulu orta bu düstûru tatbik edersek iki yüz sene evvel yıkılan harem kısmının yerine yapılan bugünkü Fâtih Câmii'ni de yıkmak îcâb eder ve o takdirde yalnız mihrap ve kapı, bir de şadırvan avlusu duvarları kalırdı.

Kara Mustafa Paşa manzûmesinde de muhdes bahânesi ile sökülüp gûya yan tarafa nakledilmek istenen ve bir başlangıç olmasından şüphe edilen, Sebil ve hazîre, medhal ve dükkânlar asla muhdes değildir. Dârülhadîs, dershâne, mescit, ilk mekteb, sebil, açık türbe, hazîre ve en nihâyet îrad getirecek dükkanların anâsır-ı inşâiyesinden yalnız iki sütun bir ârıza sonunda tecrit edilmiştir. Diğer yirmi sütun 1102'de ilk kondukları şekil ve sûrette durmaktadır. Kitâbesinden anlaşılacağı üzere Kara Mustafa Paşa'nın hayâtında yarım kalan manzûmeyi oğlu Ali Bey ikmâl ettirmiştir. Dikkat edilirse görülür ki, köşedeki sebilin üstü açık ve yalnız bir tel kafesle örtülü, istâlaktitli sütunlara müstenid sekiz köşe bir türbe, buna muttasıl tamâmen açık bir hazîre vardır. Bunun sütunları yalnız bir cihette bağlı olduğu için harab olmuş ve onsekizinci asır ortalarında tecdid edilerek sakat sütunlardan bir tânesi kapının duvarına, mermer başlıktaki mesned ters olarak oturtulmuş, fakat dökme pirinç parmaklıklar aynen ibka olunmuştur.

Turkish Houses

WHAT IS A TURKISH HOUSE?

The Turkish house can be defined as those in which Turks have lived throughout their history. Since they first appeared on the stage of history, their settlements have been greatly diversified. They spread from Central Asia to the Balkans, from North Africa to Arabia and right up to the northern coast of the Black Sea, and founded a number of different states. In our definition of the Turkish house, we can include houses that were inherited from the Ottoman Empire, some remaining examples of which can be traced back to the 17th century, as well as all those which have the following characteristics:

Original room shape: The room is the most important component of the Turkish house. Its characteristics have rarely changed.

Plan Layout: The most characteristic plan types are those with outer or open sofas, using projections and eyvans. The authentic aspect of these plan types is the independent nature of the room, which instead of being adjacent is separated from the others with extensions of the sofa. Plan types with central sofas emerged in the periods.

Osmanlı Döneminde Mimarların Yetişme Ve Örgüt Düzeni

Türk Mimarisi, sadece Doğu ve İslam Mimarlığı değil, Dünya Mimarlık Tarihi içinde de belli bir yere sahiptir. Araştırmalar , Türklerin mimarlık alanındaki sürekli gelişiminin o dönemdeki siyasal, idari ve ekonomik kalkınmanın yadsınamaz katkısıyla 16.yüzyılda doruğa ulaştığını göstermektedir.

Anadolu'da Selçuklu, Beylikler ve Erken Osmanlı Dönemleri'nde genellikle ,serbest ve gezginci gruplar halinde faaliyet gösterdikleri anlaşılan, mimar ve mimariyle ilgilenen sanatçıların; beylikten devlete , devletten imparatorluğa ulaşan topraklar üzerinde ve hızlı gelişen şehirleşme süreci içinde yeterli olamayacağı anlaşıldığında, önce başkentteki "Hassa Mimarlar Ocağı" kurulmuştur. Ardından da teşkilatın alt kuruluşları olan taşra teşkilatı düzenlemelerine gidilmiştir. 1453'ten sonraki bir tarihte başlayan Hassa Mimarlar Ocağı'nın faaliyetleri, devletin gittikçe büyüyen imkanlarıyla birleştirilerek 16.yüzyılın başlarında "Klasik Osmanlı Mimarisi Dönemi" nin ilk basamaklarına ulaşmıştır. 1538 yılında bu teşkilatın başına getirilen Mimar Sinan'ın çalışmalarının yanısıra teşkilatın, başkentten İmparatorluğun en küçük kasabalarına kadar uzanan etkinliğini, hangi düzenleme zinciri içinde irdelemek gerekir. Bugüne kadar incelenen belgeler, Osmanlılarda imar-bayındırlık faaliyetlerini tüm ülke genelinde üstlenen , organize eden , denetleyen 6 adet mimarlık kuruluşunun varlığını ve bunların bir şekilde asıl teşkilata bağlı olduğunu ortaya koymuştur.

Şanlıurfa Sivil Mimarisinin Anadolu’da kendine özgü ayrı bir konumu vardır. Bu yapılanma yörenin iklim koşullarına olduğu kadar yüzyıllar boyunca süre gelmiş bir geleneğe de bağlıdır. Buradaki sivil yapılanma İslam kurallarına uygun yaşam biçiminin Kuzey Mezopotamya mimarisi ile bezeme tekniklerinden oluşan bir mimariyi yansıtmaktadır. Bunun sonucu olarak kalın taş duvarlar, düz damlar ve tonozlu kemerlerden oluşan evlerde Osmanlı mimarisinin de etkisiyle sofa ve avlulu yapı tiplerini de ortaya çıkarmıştır. Osmanlı mimarisinin tipik örekleri arasında yer alan harem ve selamlıklı evler burada ayrı ayrı yapılar olarak tasarlanmıştır. Böylece bu iki ayrı yapı aynı avluda bir iç kapı ile birbirlerine bağlanmıştır. Bazı örneklerde ise harem ve selamlık bir duvarla birbirlerinden ayrılmış, sokaktan ayrı kapılarla içeriye girilmektedir. Günümüzde ise bu evler ayrı yapılar olarak düşünülmektedir. Bir bakıma bu tür evler kendilerine özgü birer küçük saray olarak da düşünülmelidir. Dıştan yalın görünümlerine rağmen içeriden zengin bezemeli bir görünüme sahiptirler.

Şanlıurfa evleri bazalt taş döşeli dar sokaklara kapalı yüksek duvarlıdır. Bu yapılanmada korunma amacı da ön plana çıkmıştır. Sokağa taşan ikinci katlarda çardak köşk ismi verilen bölümler sokağın büyük bir bölümünü de üstten kaplamıştır. Kabaltı denilen sokağın bir bölümünü örten bölümler Tetirbe olarak isimlendirilen çıkmalarla dışa taşırılmışlardır.

Dalaman Hava Limanı, havalimanları kapsamında olan master planı projesi içinde Havalimanı’nın yolcu potansiyelini artırmak ve turizmi 12 aya yaymak için toplantı düzenlendi. ATM Dış hatlar Terminali Binası Toplantı Salonu’nda Kaymakam Ahmet Deniz Başkanlığında toplantı yapılarak, Dalaman Hava Limanı’nda nelerin yapılabileceği tartışıldı.

Dalaman Havalimanı 23 Ağustos 2009 tarihinde başlatılan Havalimanları Master Plan Projesi kapsamı içine alınmıştı. Bu çalışma programı çerçevesinde, Dalaman Havalimanı’nın yolcu potansiyelini arttırmak ve turizmi 12 aya yaymak için yapılacak 20 yıllık çalışma programını kapsıyor.
Projenin ilerleyen aşamalarında gerekli görüldüğü takdirde, Dalaman Havalimanı’nda bazı değişikliklerin yapılacağı, Proje kapsamında Dalaman Havalimanı’nın daha iyi hizmet verilebilmesi için, ek binalarının yanı sıra, yeni pistin de yapılabileceği bildirildi.

Havalimanları Master Plan Projesi kapsamında ATM Dış Hatlar Terminali Toplantı Salonu’nda gerçekleştirilen toplantıya, Devlet Havalimanları İşletmesi, Ortadoğu Teknik Üniversitesi ve Mimarlık Fakültesi Araştırma Tasarım Planlama ve Uygulama Merkezi tarafından Dalaman Havalimanı’nın geliştirilmesi ve yolcu kapasitesinin arttırılması için 20 yıl içinde nelerin yapılabileceği, 20 yıl boyunca koyulacak hedeflere ulaşılabilmesi için yapılacak olan çalışmalar ile ilgili Master Plan Projesi kapsamı ele alandı.