İslamiyet öncesi Türk edebiyatı, M.Ö. 4000'li 3000'li yıllardan başlayarak Türklerin İslamiyeti kabul ettiği XI. yüzyıl ortalarına kadar sürer. Bu uzun dönemin KökTürkler'e ait yazılı anıtların ortaya konduğu M.S. VI. yüzyıla kadar olan bölümü sözlü edebiyat dönemi olarak adlandırılır.
Türklerin edebiyatında da sözlü edebiyatın doğuşu dinsel temellere dayanır, dinsel törenlerde üretilmeye başlanmış, kuşaktan kuşağa aktarılarak yaşatılmıştır.
Edebiyat türleri içinde ilk doğan tür olan şiir, sözlü edebiyatın anlatımında önemli bir rol oynar. İslamiyet öncesi Türk edebiyatında da şiirin önemli bir yeri vardır.
Sözlü Edebi Ürünler:
1. Koşuk: Aşk, sevgi, ve tabiat güzelliklerini anlatan şiire Koşuk adı verilir. Bu tür daha sonra halk edebiyatında koşma adıyla anılmıştır.
2. Sav: Söyleyeni belli olmayan dönemin özlü sözleridir. Savlara bugün Atasözü veya deyim adı verilir.
3. Sagu: "Yuğ" adı verilen büyük bir yas töreni yapılırdı. Bu törenlerde ozanlar, sağıtcı adı verilen ağıtcılar güzel sözler söyleyerek dile getirdikleri şiirlerdir. Sagunun tamamı dokuz dörtlüktü.
4. Destan: Milletin tarihi kahramanlıklarını anlatan halk arasında ağızdan ağıza söylenerek gelen uzun nazım türüdür.
Türk Destanları hakkındaki şu makale de ilginizi çekebilir; tıklayınız
Bu döneme yönelik elimizdeki en eski kaynak Kaşgarlı Mahmut'un "Divan-ı Lügat-it Türk" adlı eseridir.
İlk Türk Şairleri
Kaşgarlı Mahmud'un Divânü Lûgati't Türk adlı eserinde ve Turfan kazılarında ele geçirilen metinlerde geçen isimler; Aprın Çor Tigin, Çuçu, Ki-ki, Kül Tarkan, Asıg Tutung, Pratyaya Şiri, Kalun Kayşı, Çisuya Tutung'dur.
Devamını oku...
- Ayrıntılar
-
Kategori: Edebiyat
. İlk Hikâye Örneği: Letaif-i Rivayat, Ahmet Mithat Efendi -1870
2. Batılı Anlamda İlk Hikâye Denemesi: Küçük Şeyler, Sami Paşazade Sezai - 1892
3. İlk Naturalist Eser: Zehra, Nabizade Nazım
4. İlk Yerli Roman Denemesi: Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat, Şemsettin Sami
5. İlk Tarihî Roman Denemesi: Yeniçeriler, Ahmet Mithat Efendi
6- İlk Tarihî Roman Örneği: Cezmi, Namık Kemal
7. Edebiyatımızda İlk Fabl Örneği: Harnam, Şeyhî
8- Edebiyatımızda Batılı Anlamda İlk Fabl Örneği: Eşek İle Tilki Hikâyesi, Şinasi
9. İlk Makale Örneği: Tercüman-ı Ahval Mukaddimesi, Şinasi - 1860
10. İlk Eleştiri Örneği: Namık Kemal - 1866
11. Edebiyatımızdaki En Önemli Gezi Yazısı Örneği:Seyahatname, Evliya Çelebi
12. Edebiyatımızda Günlük Terimini İlk Kullanan yazar: Falih Rıfkı Atay
13. İlk tezkire : Mecalisü'n-Nefais, Ali Şir Nevaî
14. Anadolu Sahasında Yazılan İlk Tezkire: Heşt Behişt, Edirneli Sehî Bey
15. İlk Söylev (Nutuk): Göktürk Yazıtları (Orhun Abideleri)
16. İslâmî Dönem Türk Edebiyatı İlk Yazılı Eser : Kutadgu Bilig, Yusuf Has Hacib
17. Edebiyatımızda İlk Mesnevi Örneği: Kutadgu Bilig, Yusuf Has Hacib
18. Edebiyatımızda Aruzla Yazılan İlk Eser: Kutadgu Bilig, Yusuf Has Hacib
19. Edebiyatımızda İlk Siyasetname Örneği: Kutadgu Bilig, Yusuf Has Hacib
20. Batı Etkisindeki Türk Edebiyatında Bilinçli İlk Temsilcisi: Şinasi
Devamını oku...
- Ayrıntılar
-
Kategori: Edebiyat
Yazma Tür ve Tekniklerini Tanıma
Roman; olmuş veya olabilecek olayları, yer, zaman ve şahıs kadrosu ile kurmaca bir yapı içinde ele alan uzun anlatımlı bir türdür. İnsanların başından geçen serüvenler, kişilerin iç dünyaları, toplumsal bir olay ya da olgu gibi insanı ilgilendiren pek çok olay romana konu olabilir. Ancak işlenen konunun gerçek ya da gerçeğe yakın olması gerekir. Romanlar; bir olay, olayda yer alan kişiler (kahramanlar), olay zamanı ve olayın geçtiği yer (mekân) olmak üzere dört temel yapı üzerine kurulur. Roman yazarı yaşamdan seçme yapar, bunları düzenler, bu yolla seçtiklerine bir biçim ve anlam kazandırır.
Her romanda yazar dışında, yazar adına konuşan bir anlatıcı vardır. Bu anlatıcılar ya roman kahramanı olur ve yaşadıkları olayları birinci kişi ağzından anlatırlar ya kahramanları uzaktan izleyerek gördüklerini yorumlarlar ya da kahramanların zihinlerinden geçenleri okur, olan ve olabilecek olayları değerlendirirler.
